کتاب «المُصَفیّ شرح فارسی الموُطّأ للإمام مالک» تألیف امام شاه ولی اللّه دهلوی به زبان فارسی، با مقدمه، تصحیح، تعلیقات داود نارویی در دو مجلد، در نشر احسان به زیور طبع آراسته شد.
مالک بن اَنس (۹۳-۱۷۹ق) معروف به امام مالک از فقهای چهارگانه اهلسنت که فقه مالکی به او منسوب است. مشهورترین تألیف ایشان «المُوَطَّأ» در علم حدیث و فقه است که پس از تألیف آن، توسط 70 نفر از علمای مدینه ی منوره مورد تایید قرار گرفت. تألیف این کتاب 40 سال زمان برده است و «الموطأ» را اولین کتاب حدیثی دانستهاند که بر اساس ابواب فقهی مرتب شده است.
امام مالک احادیث «الموطأ» را پس از مطالعه و بررسی یکصد هزار حدیث و برگزیدن نهایتا ده هزار حدیث و از آن میان پس از مراجعه و مَحَک آن ها با قرآن و احادیث و سنت صحیح نبوی سه هزار حدیث را برگزید و نام آن را «الموطأ» نهاد که به معنی «کتاب منقّه و آماده» است. برخی دیگر از پژوهشگران بر این عقیده اند که: پس از آن که علمای مدینه کتاب «الموطأ» را تأیید کردند امام مالک این نام را بر آن نهاد، که به معنای (موافقت شده) می باشد.
كتاب موطّا، كهن ترين كتاب روايی تدوين يافته اهل سنت است كه در سده دوم نگاشته شده و به دست ما رسيده است این کتاب به خاطر جايگاه علمی و فقهی مالك در ميان اهل سنت ـ و نيز دقت مؤلّف در نگارش ـ از احترام ويژه ای برخوردار است. امام شافعی معتقد است: صحيح ترين كتاب ها در زمين پس از قرآن، «موطّا» امام مالك است. (البته تالیف الموطا سال ها پیش از تالیف صحیحین بخاری و مسلم بوده است وگرنه اتفاق علما بر صحیح بودن بخاری و مسلم پس از قرآن می باشد).
منصور خلیفه عباسی به مالک پیشنهاد داد که این کتاب را به همه شهرها بفرستند و دستور دهد که این کتاب را تعلیم داده و روایات و مسائل فقهی غیر از این را رها کنند تا تمام مناطق اسلامی بر پایه همین فقه بنا گردد، اما امام مالک نپذیرفتند.
امام شاه ولی اللّه دهلوی حاشیه ی کوتاهی بر «موطأ» به زبان عربی با عنوان «المسوّی» دارد که به چاپ رسیده است. اما «المصفّی» – کتاب حاضر- که ترجمه و شرح احادیث مندرج در «موطأ» به زبان فارسی است، بسط و تنوع و نوآوری بیشتری دارد.
امام دهلوی در این شرح فارسی رویه ی ویژه ای داشته اند که به برخی از رویکرد های تألیفی و تشریحی ایشان در این کتاب اشاره می نماییم:
1- ترتیب و تبویب مسائل فقهی طبق ترتیب منابع فقهی
2- ذکر آیات مرتبط با هر باب
3- شرح واژگان دشواریاب
4- ترجمه احادیث
5- بیان اختلاف فقها در هر مسئله
6- استخراج علت هر حکم
7- بیان مأخذ اقوال صحابه و تابعین
8- امام دهلوی در مواردی به تقطیع برخی روایات پرداخته و در هر پاره، آن ها را در ذیل عنوانی دیگر قرار داده است و به این شکل از هر روایت چندین حکم را برداشت و استنباط کرده است که از این لحاظ با شیوه امام بخاری شبهات بسیاری دارد.
9- در آغاز بسیاری از کتاب های «موطأ» مقدمه ای مبسوط نوشته و طی آن کلیات مسایل مندج در آن «کتاب» را بیان کرده است.
امام شاه ولی اللّه دهلوی برای «موطأ» امام مالک در استنباط احکام و نیل به مقام اجتهاد و فقاهت، جایگاه والایی قایل است و می گوید: (به یقین معلوم شد که امروز هیچ کتابی از کتبِ فقه اقوی از موطأ نیست). ایشان سپس دلایلی برای افضلیت این کتاب بر شمرده اند که از جمله ی آن ها می توان موارد ذیل را برشمرد:
فَضل مُصنِّف، التزام به صِحّت، شُهرت احادیث، قبول جمهور اهل اسلام، حُسن ترتیب. بر مبنای همین استدلال بود که امام شاه ولی اللّه دهلوی تنها راه رسیدن به اجتهاد را موطأ امام مالک می داند و فرموده است: «به یقین معلوم شد که طریق اجتهاد و فقه به معنی معرفتِ احکامِ شرعیه از ادلّه ی تفصیلیه امروز مسدود است، الّا از یک وجه که موطأ را در پیش گیرد». اهمیت این کتاب در نظر ایشان بدان حد است که در وصیت نامه ی خود به فرزندانش چنین نوشته است: «چون قدرت به زبان عربی یافت، موطأ به روایت یحیی بن یحیی مصمودی بخوانند و هرگز آن را معطل نگذارند که اصلِ علمِ حدیث است و خواندن آن فیض ها دارد». امام محمد بن ادریس شافعی از فقهای چهارگانه اهلسنت، مالک را حجت خداوند بر بندگان معرفی کرده است. همچنین امام محمد بن اسماعیل بخاری نویسنده کتاب صحیح بخاری روایت امام مالک از نافع از عبدالله بن عمر را صحیحترین سند موجود که در دسترس ایشان بود، معرفی کرده است.
محمد امام الدین پنجابی در باره ی تاریخ چاپ «مُصفّی» شعری سروده و با حروف ابجد تاریخ 1293 هـ.ق را بیان کرده است:
مُصفّی طبع شد شرح موُطأ
سروش غیب گفت از سر لطف
به ترتیب خوش و دستور زیبا
به ساعت سعد شد طبع مصفّا
استاد داود ناروئی پیرامون رویه ی تصحیح کتاب «المصفّی» اظهار داشته اند:
1- نثر کتاب «مُصفّی» دشوار نیست و خواننده در فهم آن دچار مشکل و ابهام نمی شود.
2- مؤلف در بسیاری موارد، مطالب یا عباراتی را از سایر منابع حدیثی، فقهی و تفسیری نقل می کند، این ارجاعات را مستند سازی کرده ام و شماری صفحه و جلد منبعِ مؤلف را ذکر کرده ام.
3- احادیث «موطأ» را با استفاده از منابع حدیثی موجود، تخریج کرده ام. در اینجا این نکته را باید یادآور شوم که در تخریج احادیث تنها به منابعی ارجاع داده ام که حدیث مورد نظر را از طریق امام مالک نقل کرده اند. چنان چه منابعی که حدیث را نقل کرده اند، بسیار باشند، تنها به ارجاع به صحیحین بسنده کرده ام و در صورتی که در صحیحین نیامده باشد به سنن اربعه بسنده کرده ام و در این میان دو کتاب «الام» و «مسند» امام شافعی را بیشتر مورد اهتمام قرار داده ام، و چنانچه حدیث موطأ در این دو اثر آمده باشد، قطعا ذکر کرده ام زیرا امام شافعی از شاگردان امام مالک است و به گفته ی دهلوی «مذهب امام شافعی فی الحقیقه تفصیل کتاب اوست». در مواردی که هیچ منبعی، حدیث مورد نظر را از طریق امام مالک نقل نکرده باشد، ولی همان عبارت از طریق دیگر آمده باشد، به اختصار به این موضوع و منابع حدیث اشاره کرده ام.
نمونه ی حدیث شریف نبوی در کتاب الموطأ با شرح فارسی شاه ولی اللّه دهلوی در کتاب المصفی
در بیان فضائل دعا (المصفی – جلد دوم- ص496)
قال اللّه تعالی:(ادعوني أَستَجِب لَکُم) غافر /60
فرمود خدای تعالی: «بخوانید مرا (یعنی دعا کنید به جانب من) تا قبول کنم دعای شما را».
824.مَالِک عَن زَید بنِ أَسلَمَ، أنَّهُ کانَ یقولُ: مَا مِن داعٍ یدعُو، إلّا کانَ بَینَ إحدَی ثلاثٍ: إمّا أن یُستجابَ لَهُ، وَ إمّا أَن یُدَّخَرَ لَهُ، وَ إمّا أن یُکَفَّرَ عَنهُ. (موطأ576-بیهقی الدعوات الکبیر، ص 89، شماره 328-).
زید بن اسلم می گفت: نیست هیچ دعاکننده که دعا می کند، مگر باشد حالِ او یکی از این سه خصلت: یا این است که قبول کرده شود دعای او، یا ذخیره نهاده شود برای او، یا زایل کرده شود از وی گناهان او.
مشخصات المصفی شرح فارسی الموطا امام مالک
- وزن 1961 گرم
- ناشر
- نویسنده
-
سال چاپ
1400
-
نوبت چاپ
1
-
تعداد جلد
2
-
قطع (اندازه)
وزیری
-
تعداد صفحه
584, 600
-
زبان
فارسی
-
نوع جلد
جلد سخت
-
شابک
9786003497368
2 دیدگاه برای المصفی شرح فارسی الموطا امام مالک
.فقط مشتریانی که این محصول را خریداری کرده اند و وارد سیستم شده اند میتوانند برای این محصول دیدگاه(نظر) ارسال کنند.
سید محمد برزنجان –
یجوری ترجمه شده انگار با گوگل ترنسلیت ترجمه شده.
ابوباران حقی –
اگر تحقیق محدثین نیز در باره حکم احادیث این کتاب اعمال میشد بسیار خوب بود.